Het taboe rond verveling

Het hele school-/werkjaar door dromen we tot het eindelijk vakantie is. We verlangen naar het niksen, maar zodra we die rust hebben, kunnen we er niet mee om. Hoe komt het dat we ons niet durven te vervelen? Even niets doen is nochtans goed voor ons brein en welzijn. Tegenwoordig wordt verveling als iets negatiefs gezien, alsof het een teken is dat je je leven misschien niet hebt ingericht zoals je dat het liefst zou willen. We moeten altijd maar druk, druk, druk in de weer zijn... Waar zijn de trage middagen naartoe?

Wat is verveling eigenlijk?

Volgens psycholoog Wijnand van Tilburg treedt verveling op wanneer je activiteit niet voldoet aan een natuurlijke behoefte aan prikkels. Hij denkt dat dat een signaal is om jezelf uit een zinloze routine te halen. 'Dus kan verveling je motiveren om een zinvollere activiteit te ontplooien', legt Van Tilburg in de Volkskrant uit.

Het is verleidelijk om het op de omgeving af te schuiven als we ons vervelen. Verveling zit echter minstens zoveel in onszelf als in onze omgeving. Het is een kwestie van aandacht en bewustzijn, concludeerde neurowetenschapper en verveelspecialist John Eastwood van de York-universiteit in Canada.

Hij analyseerde een groot aantal onderzoeken en ontdekte dat verveling optreedt als:

onze aandacht niet wordt gevangen door iets wat zich om ons heen of in onszelf afspeelt; en
we ons realiseren dat we moeite hebben om ons te focussen; en
we dat lamlendige gevoel toeschrijven aan de omgeving.

Dat verklaart waarom we ons dus ook stierlijk kunnen vervelen wanneer we op de automatische piloot iets doen dat we al een eeuwigheid doen, zoals een peuter eten geven.

Hoe snel je je verveelt zit in twee aspecten. Aan de ene kant: hoe groot je behoefte is aan opwinding, vernieuwing en uitdaging om je heen Dat onderdeel ligt waarschijnlijk besloten in onze genen; iedereen heeft zo zijn eigen uitgangswaarde, een punt vanaf waar hij geprikkeld wordt, zegt de Canadese neurowetenschapper James Danckert.

Wie een hoge prikkelbehoefte heeft, raakt sneller gewend aan prikkels – dingen verliezen dan snel hun nieuwswaarde, concludeerde Danckert uit een onderzoek waarin hij proefpersonen in de MRI-scanner schoof. Voor mensen met een grote behoefte aan prikkels is het in deze tijden dus zaak om een uitdagende baan te vinden, of telkens kleine veranderingen door te voeren, waardoor ze geboeid en gemotiveerd blijven.

Vijf soorten verveling

De ene verveling is de andere niet, ontdekte Thomas Goetz, hoogleraar psychologie aan de universiteit van Konstanz.

Ontspannen verveling: je verveelt je, maar niet al te erg. Het is neutrale verveling die zowaar best aangenaam kan zijn – bijvoorbeeld als je na een drukke werkdag op de bank ploft om gedachteloos naar een duffe real life soap te kijken.
Lamlendige verveling: een wat onaangenaam en onrustig, maar tegelijkertijd ook lusteloos gevoel. Je gedachten dwalen af, je wilt eigenlijk wel iets doen maar weet niet wat, en je onderneemt ook geen actie.
Zoekende verveling: een onaangenaam en nogal geagiteerd gevoel. Wat je aan het doen bent interesseert je niet en je zoekt naar afleiding. Dat kan je aanzetten tot risicovol gedrag, zoals sms’en achter het stuur, maar het kan ook leiden tot creatieve ingevingen.

Reactieve verveling: je voelt je zeer onprettig en bent enorm rusteloos, op het agressieve af. Je zit vast in een situatie en zou het liefst ontsnappen, maar dat kan niet. Grote kans dat je probeert die rusteloosheid af te reageren door te friemelen of met je voeten te bewegen.
Apathische verveling: je voelt je zeer onprettig, maar hebt niet de drang daar iets aan te veranderen. Doordat je aandacht geregeld wegzakt, zul je eerder fouten maken. Dit soort verveling is behoorlijk slecht voor de gezondheid en is zelfs enigszins te vergelijken met het gevoel van depressie.

Self-as-entertainment-trek

Vroeger verveelde je je sneller, zonder er zoveel bij stil te staan als nu. Tegenwoordig hoeven we eigenlijk zelf niks meer te doen om ons te vermaken, het zit overal rond ons heen. Denk maar aan tv, gsm, computer. Dat alleen al is een onuitputtelijke bron van vermaak.

Roger Mannell, emeritus hoogleraar psychologie aan de Canadese Waterloo-universiteit, noemt het de self-as-entertainment-trek. Het is fijn om jezelf te kunnen vermaken, omdat het je een stuk beter bestand maakt tegen geestdodende situaties. Als dat je niet lukt, voel je je slecht.

Vijf redenen waarom je af en toe vervelen gezond voor je is

Het maakt je creatiever: omdat je even uit je dagelijkse ratrace wordt gehaald, kunnen je hersenen zich op iets anders focussen en krijgt je geest weer ruimte voor creativiteit.
Je voelt je kalmer en gelukkiger: als je tijd maakt om op te laden, voel je je achteraf energieker.
Het is goed voor je persoonlijke ontwikkeling: door even stil te staan kan je reflecteren op jezelf en je leven. Hoe voel je je? Wat vind je belangrijk in je leven? En wat wil je bereiken op persoonlijk of zakelijk gebied? Je gevoel van identiteit versterkt.
Je kunt je beter concentreren: je brein schakelt over op het default brain network: het standaardnetwerk waar dagdromen en zelfreflectie gebeurt, wat ervoor zorgt dat het concentratievermogen zich kan herstellen.
Je krijgt meer zelfvertrouwen: als je 'nee' zegt tegen de ander, zeg je 'ja' tegen jezelf. Neem af en toe zo'n moment voor jezelf, en je zal daarna beter voor een ander kunnen zijn.

Bronnen:

Lukte het je niet dit te lezen zonder je ellenlang te vervelen? Kom je gek als je niet druk in de weer bent? We kunnen misschien wel helpen.

t. 051 80 50 80

m. info@therapeutischzorgpuntn.be